c x

x

BAKTERIOLOGJIA IMUNOLOGJIA MIKOLOGJIA PARAZITOLOGJIA VIROLOGJIA

ANGLISHT

 
VIROLOGJI – KAPITULLI SHTATĖ 

VIRUSI I PAMJAFTUESHMRISĖ IMUNE TEK NJERIU DHE SIDA

PJESA E GJASHTĖ  

Tipet, Nėn-tipet dhe bashk-receptorėt

 

Dr Richard Hunt

Professor
University of South Carolina School of Medicine

 

Pėrktheu:
Profesor Kristaq Bėrxholi
Virolog - Fakulteti i Mjekėsisė  Veterinare
Departamenti i L
ėndėve Paraklinike
Tiranė  - Shqipėri 
SPANJISHT
E-MAIL DR BERXHOLI
 
  
 
 
 

 

LIDHJE ME SEKSIONET E TJERA TĖ VIH DHE SIDA JANĖ  NĖ FUND TĖ KĖSAJ FAQEJE

 

 


 

Tipet e VIH

Gjenetikisht dhe antigjenetikisht mund tė dallohet dy tipe tė VIH. HIV-1 ėshtė shkaktari  i pandemisė aktuale botėrore, ndėrsa VIH-2 ėshtė gjetur nė Afrikėn perėndimore , porse rrallė  nė vėndet tė tjera. VIH-2 i cili transmetohet nė tė njėjtėn rrugė  si dhe VIH-1, shkakton SIDA mė shumė tė ngadaltė se sa VIH-1, porse nga ana tjetėr  klinikisht sėmundjet janė njėsoj. Tė dy virusėt si VIH-1 dhe VIH-2 mendohet se kanė ardhur nga  virusi  i pamjaftueshmėrisė  immune majmunit simian (VIS). VIH-2 ėshtė i lidhur shumė ngushtė  me VIS  tė gjetur nė Afrikėn perėndimore. 


Nėn-grupet dhe nėn-tipet

Ka tre nėngrupe tė VIH-1 (kryesorė ose mė tė rėndėsishėm), M (kryesor ose mė i rėndėsishėm), N (i ri) dhe O. Tipi  O i VIH-1 ėshtė gjetur nė Kamerun dhe Gabon, ndėrsa grupi i rrallė N gjithashtu ėshtė gjetur nė Kamerun. Ka shumė tė ngjarė qė VIS tė ketė infektuar njeriun  nė raste tė veēanta qė ėshtė krijuar mundėsia pėr tė krijuar tre nėn-grupe.

Bazuar nė analizėn e sekuencave tė nukleotideve tė geneve env dhe gag, ėshtė gjetur qė ka sė paku dhjetė nėn-tipe tė ndryshme tė VIH-1 brėnda grupit M- Kėto janė shėnuar nga A tek J. Mė kryesori ėshtė tipi B nė Amerikėn e Veriut, Amerikėn Latine dhe nė Karibean, Europė, Japoni dhe Australi (figura 14a). Shumė nė-ntipe janė gjetur nė Afrikėn nėn-Sahariane me A dhe D nė nivel tė lartė nė Afrikėn qėndrore  dhe l dhe C nė Afrikėn e jugut. Tipi C ėshtė gjithashtu  dhe formė predominuese  nė Nepal dhe Indi. Ėshtė tipi C qė ka shkaktuar infeksione mė tė shumtė nė tė gjithė botėn. Tipi E ėshtė gjetur nė Tailandė dhe nė Afrikėn qėndrore, tipi F nė Brazil dhe Rumani, tipi G nė Rusi dhe Gabon, ndėrsa tipi H ėshtė gjetur nė Zaire dhe nė Kamerun. Nėntipi K ėshtė gjetur nė Kongo dhe nė Kamerun. Nėntipi I ėshtė njė emėrtim qė i ėshtė dhėnė  njė prej nėn-tipi i gjetur nė Qipro, porse emri nuk ėshtė pėrdorur gjatė.

Nė disa vėnde, janė gjetur mozaikė (rekombinantė) midis nėntipeve tė ndryshme (figura 14b).  Kėto krijohen kur nėntipe tė ndryshėm infektojnė njė person nė tė njėjtėn kohė dhe ndodh rekombinimi. Nėntipi i mėparshėm I ėshtė njė formė rekombinante qarkulluese (FRQ) qė ėshtė njė rekombinim i nėntipeve A, G dhe K (figura 14c).

Ka disa tė dhėna nga studimet laboratorike  qė nėntipet e ndryshme tė VIH-1 mund tė  transmetohen nė rrugė tė ndryshme. Kėshtu p.shembull. tipi B i gjetur nė vėndet perėndimore, mund tė transmetohet  mė tepėr nė mardhėniet homoseksuale dhe atė tė gjakut (si dhe pėrdorim intravenoz tė drogė), ndėrsa tipi C dhe E mund tė transmetohet mė tepėr nė rrugėn heteroseksuale. Kjo ėshtė pėr arsye se  tipi C dhe E replikohen mė mirė nė qelizat e Langerhansit qė gjėnden nė mukozėn  e cerviksit, vaginės, penisit ndėrsa tipi B replikohet mė  mirė nė mukozėn rektale. Ėshtė parė gjithashtu qė tipi E tė jetė transmetuar mė rregullisht  midis partnerėve seksualė se sa tipi B.

Nėntipi  D duket se ėshtė mė shumė virulent se sa nėntipi A, qė do tė thotė qė njerzit e infektuar e  pėrhapin  sėmundjen shumė mė shpejt. Mė tej nėntipi D dhe C duket se transmetohen mė me efektivitet nga nėna tek fėmija se sa nėntipi A.

 

hiv type map.jpg (45975 bytes) Figura 14a
Nėntipet e VIH sipas kontinentėve

Figura 14b
Pėrhapja globale e  nėntipeve tė VIH dhe rekombinantėve   

 

Figura 14c
CRF04cpx paraqet njė rekombinant  tė Qipros Greke nga ku ai ėshtė klasifikuar  si njė rekombinat A/G/I. Ky rekombinant  ėshtė gjetur sė fundmi tė jetė mė shumė njė  mozaik kompleks i pėrbėrė  nga nėntipet H, G, H, K dhe regjione tė paklasifikuara.
Emri i nėntipit I nuk ėshtė  pėrdorur gjatė.  Los Alamos National Security, LLC, for the U.S. Department of Energy's National Nuclear Security Administration


 

 

  Njerzit tė cilėt janė tė infektuar por nuk shfaqin sėmundje: Kohė e gjatė pa pėrparim

Qysh kur epidemia e SIDA filloi ka patur njerėz tė cilėt  ishin qartėsisht tė ekspozuar  kundrejt virusit , porse ata dukeshin se nuk shfaqnin asnjė shėnjė dhe sasia e qelizave CD4+ ishte normale. Kėta janė quajtur kohe e gjatė pa pėrparim: Njerz tė cilėt janė tė infektuar me VIH pėr mė shumė se 7 vjet, tė cilėt kanė  stabilitet nė numurin e qelizave T CD4+  mbi 600 cu mm dhe nuk kanė histori tė shėnjave dhe nuk kanė marrė asnjėherė preparate anti-retrovirale. Struktura e nyjeve tė tyre limfatike  duket normale. Limfocitet T CD4+ e kėtyre pacientėve bien pas infeksionit primar, por serokonversioni paskėtaj ngelet  nė nivelet normale deri nė 15 vjet. Kjo duket se ėshtė nė njė grup heterogjenėsh personash  tek tė cilėt  kjo sėmundje  pėr njė kohė tė gjatė pa pėrparim rezulton nga prezenca e njė pėrgjigjeje immune prej qelizave T CD4+ robuste kundrejt VIH ose prej njė replikimi tė dobėt tė virusit VIH. Rreth 5% e pacientėve  tė infektuar me VIH janė jo progresues pėr njė kohė tė gjatė.  

 

Personat tė cilėt janė  ekspozuar kundrejt  infeksionit, porse nuk janė infektuar: Bashkė-receptorėt dhe sėmundja

Si do tė theksohet mė poshtė, njė receptor kemokine nė sipėrfaqe tė makrofagėve dhe tė qelizave  ndihmėse  T CD4+ ėshtė  target nga kėrkuesit si njė bahk-receptor  pėr VIH pėr arsye  tė njofjes sė lidhjes sė tyre tė tre kemokinave tė cilat duket se bllokojnė infeksionin. Natyra e kėtij bashk-receptori mund tė jetė njė shpjegim se pėrse shumė njerėz tė cilėt janė  tė ekspozuar nė  mėnyrė tė pėrsėritur  kundrejt VIH, pėrsėri mbeten tė painfektuar. Ata kanė parė qė qelizat e disa individėve tė ekspozuar por tė painfektuar janė shumė rezistentė kundrejt infeksionit tė VIH pėr shkak se ata kanė  receptorė mutantė tė kemokinės. Mė e zakonshme  e kėsaj ėshtė fakti i humbjes sė ēiftit 32 qė parandalon shfaqjen sipėrfaqėsore  tė receptorit tė kemokinės  tė njohur si CCR5. 

Mutacionet e CCR5 janė relativisht tė rrallė. Nė rast se dy kopje tė genit  pėr CCR5 janė defektivė, ai ėshtė faktikisht i pa mundur pėr virusin qė tė hyjė nė qelizė dhe personat e ekspozuar kundrejt virusit janė imunė kundrejt infeksionit tė VIH. Afėrsisht 1 nė 100 Kaukazianė kanė kėtė mutacion tė dyfishtė.. 17% kanė  njė gen tė vetėm defektiv. Amerikanėt jo Afrikanė janė parė se kanė njė mutacion tė dyfishtė, por rreth 2% e tyre kanė   njė mutacon tė vetėm. Njė gen  defektiv nuk krijon rezistencėn , porse pėrparimi i sėmundjes ėshtė shumė mė pak i shpejtė. Surpriza kėtu ėshtė qė kėta persona nuk duken se kanė  njė ngarkesė tė reduktuar  tė virusit ose njė sasi tė madhe tė numurit tė CD4 dhe arsyeja se pėrse kėta njerėz, nga pikėpamja e pėrparimit tė sėmundjes, janė mirė nuk ėshtė e qartė!

Ka shumė prej kėtyre receptorėve tė kemokinave dhe disa tė tjerė qė janė tė mundshėm tė jenė bashk-receptorė tė VIH. Njė mutacion heterozygot  nė CCR2 mund tė shtyjė sėmundjen SIDA me njė mesatare nga 2 deri nė 4 vjet. Ky mutacion mbrojtės i CCR2 ėshtė present nė tė gjitha racat  nė Amerikė me njė frekuencė  nga 20-25%. Njė e katėrta e tė mbeturve  gjallė pėr njė kohė tė gjatė janė mutantė tė CCR2 ose tė CCR5.

Tė tjerė qė janė pėr njė kohė tė gjatė jo pėrparues tė sėmundjes duket se kanė nivel tė lartė  tė kemokinave qė lidhen tek kėta receptorė dhe ndoshta kjo mban receptorėt tė bllokuar. Kjo mund tė shpjerė tek terapia  nė tė cilėn receptorėt e kemokinės tė makrofagėve dhe tė qelizave T tė bllokohen dhe siē ėshtė theksuar mė poshtė disa kemokina janė supresorė tė fuqishėm tė infeksionit tė VIH  in vitro.

Njė fakt interesant ėshtė qė njė mutacion i CCR5 qė jep pothuajse njė rezistentė komplete kundrejt infeksionit tė VIH ( i quajtur  “delta 32”), mendohet se mund tė jetė i njėjti mutacion qė i bėri  disa njerėz imunė kundrejt murtajės nė mesjetė.
 

Antigenėt HLA dhe sėmundja

Ka disa mendime tė tjera lidhur me individėt tė cilėt janė ekspozuar kundrejt virusit  pa patur probleme madhore tė dukshme. Njė studim nė prostitutat e Nairobit, personat e ekspozuar nė mėnyrė tė pėrsėritur kundrejt infeksionit tė VIH (25% ose mė shumė e klientėve tė tyre janė VIH pozitivė), ka treguar qė shumė prej kėtyre grave janė tė pa infektuara nga sėmundja pėr mė shumė se 12 vjet dhe duket se janė komplet rezistentė kundrejt infeksionit. Duket se ka njė lidhje midis  rezistencės sė tyre kundrejt infeksionit dhe halotipeve tė MHC klass I dhe II (HLA). Lidhja mė e fuqishme  e mbrojtjes ėshtė  me HLA-A*6802, A*0202 dhe B18. Kėto gra kanė  njė pėrgjigje tė fortė  tė CTL qė mesa duket ndėrmjetėson nė mbrojtjen. Ėshtė e mundur  qė kėta antigenė sidomos klasa I e MHC tė lejojnė njė eficiencė tė madhe tė pėrgjigjes CTL. Alternativisht, ata mund tė paraqesin epitope qė janė mjaft tė ruajtur  midis shtameve  tė variantėve tė ndryshėm tė VIH-1. Kėshtu p.shembull, njė epitop kundrejt tė cilit ka njė pėrgjgje tė fortė tė CTL nė kėto gra  duket tek B18. Ky epitop ėshtė parė  i lokalizuar nė njė pjesė shumė tė ruajtur  tė proteinės p24 tė VIH. Ajo duket se ėshtė shumė e ruajtur pėr arsye se ėshtė mjaft e rėndėsishme pėr sistemimin e virusit. Njė epitop tjetėr i rėndėsishėm tregohet nga HLA-A*6802 dhe kjo ėshtė njė proteazė. Proteaza mund tė mos jetė e aftė  pėr  tė mbartur shumė mutacione nė kėtė regjion pa humbur aktivitetin enzimatik dhe kėshtu qė virusi nuk mund ti shpėtojė pėrgjigjes immune nėpėrmjet mutacionit.
 
 

 
 

PJESE TE TJERA TE VIH

PJESA  I VIRUSI I PAMJAFTUESHMĖRISĖ  IMUNE TEK NJERZIT DHE SIDA

PJESA II VIH DHE SIDA; SĖMUNDJA

PJESA III KURSI I SĖMUNDJES

PJESA  IV PĖRPARIMI DHE BASHKĖ-FAKTORĖT

PJESA  V STATISTIKAT

PJESA VI  NĖNTIPET DHE BASHKĖ-RECEPTORĖT

PJESA VII  KOMPONENTĖT DHE CIKLI JETĖSOR I VIH

PJESA VIII  LATENCA E VIH

PJESA  IX GJENOMA E VIH

PJESA  X  HUMBJA E QELIZAVE CD4

PJESA XI  INFEKTIMI I QELIZAVE TĖ TJERA NGA VIH DHE POPULLACIONI I POLYMORFIZMIT

APENDIX I  VAKSINA ANTI-VIH

APENDIX II  SHKAKTON VIH- SIDA?

APENDIX III  KEMIOTERAPIA ANTI-VIH

 

Kthehu nė seksionin e virologji tė Microbiology and Immunology On-line

 


faqja sė fundi e ndėrruar nė  Monday, February 16, 2015
faqja mbahet nga 
Richard Hunt