INFECTIOUS DISEASE

PORTUGUESE

BAKTERİYOLOJİ - BÖLÜM ONBİR

ENTEROBACTERIACEAE, VIBRIO, CAMPYLOBACTER AND
HELICOBACTER

Dr Alvin Fox
Emeritus Professor
University of South Carolina School of Medicine

Çeviren
Prof. Dr. Mustafa Demirci
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi,
Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji A.D. İzmir, Türkiye
 

TURKISH

ALBANIAN

SPANISH

SLOVAK

Logo image © Jeffrey Nelson, Rush University, Chicago, Illinois  and The MicrobeLibrary

ANAHTAR KELİMELER,
Fırsatçı Gastroenterit, İshal, Dizanteri, İdrar yolu enfeksiyonları, Laktoz pozitif / Negatif, API şerit (strip), Enteropatojenik E. coli, Enterotoksik E. coli, Isıya duyarlı toksin, Isıya dirençli toksin, Enteroinvaziv E.coli, Enterohemorajik E.coli, Vero toksin (Shiga-benzeri), Hemolizin, Yapıştırıcı (adeziv) pili, Shigella, Basilli dizanteri, Shiga toksin, Salmonella typhi, Tifo, Vi antijeni, Salmonella enteritidis (salmonelloz), Salmonella cholerae-suis, Vibrio cholera, Kolera, Koleragen (kolera toksin), Yersinia entercolitica, Campylobacter jejuni, Helicobacter pylori
 

ENTEROBACTERIACEAE

Genel Özellikleri

İnsan gastrointestinal sisteminde primer enfeksiyonlara neden olan bir grup organizmayı içerir. Bu bakteriler, (bağırsak hastalıklarına neden olup olamadığından bağımsız olarak) enterikler olarak adlandırılırlar. Gastrointestinal sistemde ciddi hastalık oluşturan bakteriler başlıca; Escherichia coli, Salmonella türleri, Shigella dört tür ve Yersinia entercolitica olarak sayılabilir. Reiter sendromu gibi (HLA-B27 ile bağlantılı olanlar) romatizmal hastalıklar, kısa süreli Salmonella, Shigella, ve Yersinia enfeksiyonun dan sonra meydana gelebilmektedir. Campylobacter ve Chlamydia da dahil olmak üzere, Enterobacteriacae üyeleri olmayan diğer organizmalar da Reiter sendromuna neden olabilmektedir. Yersina pestis ("Veba" etkeni), diğer zoonotik bakteriler ile ayrı bir grupta işlenecektir.

Bu ailenin üyeleri (septisemi, pnömoni, menenjit ve idrar yolu enfeksiyonları dahil) fırsatçı enfeksiyonların başlıca nedenleridirler. Fırsatçı enfeksiyonlara neden olan cinslerin örnekleri; Citrobacter, Enterobacter, Escherichia, Hafnia, Morganella, Providencia ve Serratia veilebilir. Antibiyotik tedavisinin seçimi organizmaların çeşitliliği nedeniyle karmaşıktır.
Organizmaların bazıları ayrıca sağlıklı kişilerde toplum kökenli hastalığa neden olur. Klebsiella pneumoniae sıklıkla solunum yolu enfeksiyonlarına neden olmaktadır. Organizmanın patojenikliğine yardım eden bir belirgin kapsülü vardır. Yaygın toplum kaynaklı ("Yükselen") idrar yolu enfeksiyonları E. coli kaynaklıdır. Günümüzde artan idrar yolu enfeksiyonlarının büyük çoğunluğu genellikle fekal kirlenme sonucunda gelişmektedir. Proteus idrar yolu enfeksiyonlarının başka bir yaygın nedenidir; Organizma ürettiği üreaz enzimiyle, alkali bir ortam oluşumuna sonuç verecek olan, üreyi parçalar.
 

Reiter Sendromu

Enterobacteriaceae'nın İzolasyonu ve Tanımlanması

Enterobacteriaceae ailesinde Gram-negatif fakültatif anerobik basiller bulunmaktadır. Bunlar sitokrom oksidaz eksikliği sonucu oksidaz negatif olarak adlandırılırlar. Genellikle, dışkı örneklerinden, laktoz ve bir pH belirteci içeren agarda, izole edilmektedirler. Laktozu fermente eden koloniler, yeterli asit üreterek renk göstergesinde bir değişime (Şekil 1) neden olurlar. Escherichia coli laktozu fermente ederken, Shigella, Salmonella ve Yersinia laktozu fermente edemezler. "Non-patojenik" E. coli suşları (ve diğer laktoz pozitif enterikler) sıklıkla normal dışkı içinde bulunmaktadırlar. Onları "patojenik" E. coli'den ayırt etmek zordur ve genellikle dışkıda laktoz negatif kolonilerden biri tanımlanır. Diğer bölgelerden izole edilen (düşük sayıda bakteri içeren (örneğin idrar) veya normalde steril olan (örneğin kan)) tüm Enterobacteriaceae, örneğin API 20E sistemi kullanılarak, biyokimyasal olarak tanımlanır. Onların önemli serotipleri, O (lipopolisakkarid), H (kamçı) ve K (kapsül) antijenleri kullanılarak ayırt edilebilir. Ancak, serotipleme genellikle rutin klinik laboratuvarda gerçekleştirilmez.
 

  Şekil 1B, Safra tuzları ve asit göstergeleri içeren (Bromthymol mavi ve asit fuksin), Hektoen agar'da nonlaktoz fermenterler. Bu agar, Gram pozitif bakteriler inhibe edildiğinden, gram negatif bakteriler için seçicidir. Nonfermenterler mavi-yeşil, yeşil görünürkenken laktozu fermente edenler turuncu koloniler oluştururlar. Bu besiyeri, dışkı örneklerinde normal flora üyelerinden, potansiyel patojenlerin ayrılmasında yararlıdır. Ancak, nonfermenterleri birbirinden ayrıştırılmasını söylemek zordur. Bu pleyt üzerindeki organizmalar Salmonella, Proteus, veya Shigella olabilir. © Pat Johnson, Palm Beach Community College, Lake Worth, Florida ve MicrobeLibrary

  Şekil 1B; Gram pozitif bakterilerin büyümesini inhibe eden safra tuzları ve kristal viyole içeren MacConkey agarı üzerinde laktoz fermente etmeyen bakterilerin büyümesi. Agar ayrıca laktoz fermenter ve non-fermenter ayıran kırmızı boya içerir. Laktoz fermenter bakteri kolonileri kırmızı pembe, Nonfermenterler renksiz veya şeffaf koloni oluştururlar. Bu agar laktoz fermente etmeyenler arasında ayrım yapmaz; Bu büyüme çeşitli organizmaları gösterebilir, örneğin, Proteus, Salmonella veya Shigella. Bu durum dışkıda ileri tanımlamaya devam etmek için yeterli delil olurdu. © Pat Johnson, Palm Beach Community College, Lake Worth, Florida ve MicrobeLibrary

Şekil 1C; Safra tuzları ve gram-pozitif bakterilerin büyümesini engelleyen boyalar içeren eozin metilen mavisi (EMB) agar üzerinde laktozu fermente etmeyen Gram negatif bakterilerin büyümesi. EMB agar, laktoz fermente eden ve renksiz koloni oluşturan laktoz fermente etmeyenleri ayırt etmek için yararlı bir tanı aracıdır. Salmonella ve Shigella, her iki patojen laktozu fermente etmez, laktozu fermente eden baskın bağırsak florasından ayırt edilebilir. © Pat Johnson, Palm Beach Community College, Lake Worth, Florida ve MicrobeLibrary

Şekil 2, Renklendirilmiş elektron tarama mikrograflarıdır. Gram negatif Escherichia coli bakterisi O157:H7 tipi 6836x. CDC

Şekil 3;
E. coli (0157:H7) hemorajik tipi. Gram negatif enterik, fakültatif anaerobik, prokaryot basil. Kontamine et yetersiz pişirilirdiği zaman, insanlara potansiyel olarak ölümcüldür. © Dennis Kunkel Mikroskopi, Inc. izni ile kullanılmıştır.

GASROENTERİT, İSHAL ve DİZANTERİ

Escherichia coli

E. coli (Şekil 3), insan bağırsağında yaşar ve genellikle zararsızdır. Ancak, bazı kontamine su ve gıdalar alınması sonucu ishal ve diğer belirtilere neden olan patojenler de bulunmaktadır.

Tür seviyesinde, E. coli ve Shigella ayırt edilemez. Pratik nedenlerle (öncelikle karışıklığı önlemek için), aynı cins içine yerleştirilmemişlerdir. İki organizmanın neden olduğu hastalıklar arasındaki bir çok örtüşme şaşırtıcı değildir.

1) Enteropatojenik E.coli (EPEC). Yaygın bulunan bazı serotipler bebek ishali ile ilişkilidir. Gen prob kullanımıyla aşağıda sıralanan diğer suş gruplarından farklı oldukları onaylamıştır. Organizmanın invazyonu olmadan ve karakteristik mikrovillus yıkımının morfolojik lezyonunun olması, yapışmanın (adezyon) önemli olduğunu göstermektedir. Klinik görünüm;

• ateş
• ishal
• kusma
• bulantı, genellikle kanlı dışkılama ile birlikte

2) Enterotoksijenik E. coli (ETEC) kolera benzeri ishale neden olur ancak hastalık ılımlıdır. Aynı zamanda bu bakteriler "turist ishali" nedenidirler. Plasmidle kodlanmış iki tip toksin üretilir.

• Isıya duyarlı toksinler koleragen benzeridirler (ayrıca kolera bölümüne bakınız). Adenil siklazın aktive edilmesi siklik AMP üretimi arttırır. Bu durum su ve iyonların sekresyonunun artmasına neden olur.
• Isıya dirençli toksinler. Bağırsak lümeninden iyonların emilimini önleyen guanilat siklaz aktif hale gelir. Sonuçta her vakada sulu ishal, ateş ve mide bulantısı olur.

3) Enteroinvaziv E. coli (EIEC) dizanteri oluşturur. (klinik olarak şigellozdan ayırt edilemez, ayrıca basilli dizanteri bölümüne bakınız).

4) Enterohemorajik, E. coli (EHEC). Bu bakteriler genellikle O157:H7 serotip olarak tanımlanırlar (Şekil 2, 3, 4a). EHEC'in diğer bazı suşları "O157 olmayan EHEC" olarak adlandırılır. Bunlar arasında, E.coli O26, O111 ve O103 Amerika Birleşik Devletleri'nde en sık insanlarda hastalığa neden olan serogruplardır. Çoğu O157 olmayan EHEC'ler, O157:H7'den daha hafif şiddetli hastalığa neden olurlar ama birkaçı daha şiddetli belirtilere neden olabilirler. Çok sıklıkla, O157 olmayan EHEC'ler tespit edilemez ve onlar hakkında çok daha az bilgi bulunmaktadır.
 

Şekil 4A; Escherichia coli O157:H7 transmisyon elektron mikroskobu CDC / Peggy S. Hayes psh1@cdc.gov 

Şekil 4B; E. coli O157:H7 enfeksiyonlarınıın kronolojisi, gelişmekte olan gıda kaynaklı bir hastalık tipi. CDC

Bu organizmalar (ateşsiz hastalarda birkaç lökosit ile kanlı ve bol ishal ile karakterizedir) bir hemorajik kolit oluşturabilir. Ancak, kontamine hamburger eti salgınlarının tanımlanması sonucu önemi artmaya başlamıştır (Şekil 4b). Organizmalar genellikle kana yayabilirler ve sıklıkla ölümcül sistemik hemolitik-üremik sendrom (hemolitik anemi, trombositopeni ve böbrek yetmezliği) oluşturabilirler. EHEC enfeksiyonu tanısı alanlarda %5-10 oranında, yaşamı tehdit eden hemolitik üremik sendromu gelişmesi potansiyeli vardır.

Vero toksin üreten organizmalar bu grup ile yüksek oranda ilişkilidir (Biyokimyasal olarak Shiga toksine benzer- böylece "Shiga-benzeri" olarak da bilinir). Toksin bir lizojenik faj tarafından kodlanmıştır. Hemolizinler de (plazmid-kodlanmıştır) patogenezde önemlidirler.

Shiga benzeri toksin yapan bu bakterilere, genellikle "Shiga toksin üreten" E. coli, veya kısaca STEC denir. Aynı zamanda Verositoksik E.coli'de (VTEC) denir; bütün bu bakteri tanımları aynı grubu tanımlarlar.

Yukarıda belirtildiği gibi, etiyolojik olarak en az dört farklı hastalık vardır. Ancak, rutin tanı laboratuvarlarında bu gruplar genellikle ayırt edilemezler ve tedavi belirtilere dayanmaktadır. Genellikle, sıvı replasmanı birincil tedavi yöntemidir. Antibiyotikler, ağır hastalık veya sistemik hastalık aşamasına (örn hemolitik üremi sendromu-) ilerleyenler dışında, genellikle kullanılmaz.

E. coli tarafından iki ana sınıf pili üretilmektedir: mannoz duyarlı ve manoz dirençli pili. İlki mannoz içeren glikoproteinlere bağlanarak, ikincisi ise konak epiteli üzeinde bulunan serebrosidlere bağlanarak tutunmaya yardımcıdır. Bu sonuçta; E. coli'nin kolonizasyonuna yardımcı olur.
 

Bir hasta EHEC tarafından nasıl enfekte olur

How can EHEC infections be prevented?

 

Shigella

Amerika Birleşik Devletleri'nde, bildirilen her yıl yaklaşık 14.000 shigellosis vakası vardır, ama gerçek enfeksiyon sayısının en az yirmi kat daha fazla olduğu düşünülmektedir, çünkü birçok hafif vaka teşhis edilmez. Kötü hijyene sahip ortamlarda, şigelloz özellikle yaygındır, salgın hastalıklar oluşabilir ve tekrarlayan sorunlara neden olmaktadır. Bu enfeksiyona, en yatkın 2 ila 4 yaşları arasındaki çocuklardır ve yaz aylarında, kış aylarından daha sık teşhis edilirler. Hastalık sıklıkla çocuk bakım tesislerinde ve bir çok vakada küçük çocuklu ailelerde hastalığın yayılması sonucu görülmektedir. Shigella ishalli dışkıdan bulunduğundan enfekte insandan diğerlerine bulaşmaktadır. Dışkı hastalık ve sonraki iki hafta boyunca bulaşıcı olabilir. Shigella enfeksiyonları sıklıkla, enfekte kişinin kirli parmakları aracılığıyla veya direk kontamine dışkı aracılığıyla sağlıklı kişilerin ağzına bulaşma ile olmaktadırlar. Bundan dolayı, hijyen bir salgının kontrol altına alınmasında son derece önemlidir.

Gelişmekte olan dünyada, Shigella çok daha yaygındır ve çoğu zaman çoğu toplumda mevcuttur.

Shigella (4 tür bulunmaktadır; S. flexneri, S. boydii, S. sonnei, S. dysenteriae (Şekil 5)), tüm türler basilli dizanteri veya shigelloza (karın ağrısı ile ilişkili kanlı ishal) neden olurlar. Organizma epitel tabakayı (mukozayı) işgal eder ama penetre olmaz. Genellikle 2 ila 3 gün içinde, bağırsak epitel katmanlarının bakteriler tarafından hasarlanması; sıklıkla mukus ve kan (dışkıda bulunur) salınımı ve lökositlerin de (ayrıca "irin" olarak dışkıda bulunur) katılmasıyla dizenteri ile sonuçlanır. Ancak, sıklıkla hiçbir dizanteri kanıtı olmadan, sulu ishal görülmektedir. Nörotoksik, enterotoksik ve sitotoksik olan Shiga toksin (kromozomal-kodlu) dizanteride rol oynamaktadır. Enterotoksisitesi, klinik olarak ishal gibi görünen bir hastalık yapabilir. Toksin (70S ribozom etki eder ve 28S rRNA'yı lize eder) protein sentezini inhibe eder. Bu öncelikle fekal-oral temas ile oluşan çocukluk dönemi hastalığıdır. Hastalık, enfekte yetişkin yiyecek işleyicileri tarafından iletilen, kontamine yiyecek ile bulaşsa da, yetişkinler hastalığa çocuklardan yakalanabilirler. Her durumda kaynak yıkanmamış ellerdir. Tek "rezervuar" insanlardır.
 

Dehidratasyonu yönetme birincil ilgi odağıdır. Nitekim, hafif ishal sıklıkla şigelloz olarak kabul edilmez. Şiddetli dizanteri hastaları genellikle antibiyotiklerle (örneğin ampisilin) tedavi edilir. Salmonelloz hastasının aksine, antibiyotik tedavisine yanıt ile hastalık süresi azalır.

Shigella enfeksinunun uzun süreli sonuçları

Shigella enfeksiyonlarının insidansı

 

Şekil 6b; ABD'de 100.000 nüfus başına bildirilen Salmonella izolatlarının oranı, 3 aylık hareketli ortalama ay ve yıl 1968-2011 CDC

Şekil 7a, Elektron mikrografik görüntü taramasına dayalı, beş ilaca dirençli Salmonella serotip typhi bakterisinin bilgisayar tarafından oluşturulan görüntüsü. Bu bakterilerin tüylü görünümü ve çokca saça benzer kamçı dikkat çekicidir, organizmaların hücre duvarından kaynaklanan çok sayıda ince, kısa fimbriaların varlığını unutmayın. CDC / Melissa Brower

Şekil 7b, Salmonella typhi nedeniyle ile tifo olan bir hastanın göğüste taş rose döküntüleri. CDC / Silahlı Kuvvetler Patoloji Enstitüsü, Charles N. Farmer

Salmonella

Salmonella'ların, her yıl Amerika Birleşik Devletleri'nde 1.2 milyondan fazla hastalığa, 23.000'den fazla hastaneye yatışa ve 450 kişinin ölümüne neden olduğu tahmin edilmektedir. Salmonellosis salgınlarının toplam oranı Amerika Birleşik Devletleri'nde düşüşte olmasına karşın periyodik salgınlar (Şekil 6b) meydana gelmektedirler.

Salmonella enfeksiyonlarında sıklıkla kusma veya ishal görünmektedir, bazen ciddi hastalığa neden olur. Nadir durumlarda, Salmonella şiddetli ve yaşamı tehdit eden dolaşım sistemi enfeksiyonlarına yol açabilir.

Genetik çalışmalara dayanarak, tek tür Salmonella (Salmonella enterica) (Şekil 6a) vardır. Diğer taraftan uygun antikorları kullanarak 2000'den fazla antijenik "tipleri" olduğu da kabul edilmiştir. Bununla birlikte, genel olarak karakteristik bir insan hastalığı ile ilişkili sadece birkaç tür vardır (en basit olarak ifade edilirse; Salmonella enteritidis, Salmonella cholerae-suis ve Salmonella typhi).

Salmonellozis

Salmonellozis, çeşitli serotiplerin (en sık Salmonella enteritidis) neden olduğu ve kontamine gıda (örneğin, kümes hayvanları ve yumurta gibi) ile bulaşan ortak Salmonella enfeksiyonunun adıdır. Rezervuar insan değildir ve genellikle bir gastroenterit (mide bulantısı, kusma ve kanlı olmayan ishal) olarak görülür. Hastalık genellikle kendi kendini sınırlar (2-5 gün). Shigella gibi, bu organizmalar epiteli istila ederler ve sistemik enfeksiyona neden olmazlar. Büyük çoğunluğunda komplikasyonsuz salmonelloz durumunda antibiyotik tedavisi yararlı değildir. S. cholerae-suis (daha az sıklıkla görülür) bağırsaklarda sınırlı kalmayıp septisemiye neden olur. Bu durumda, antibiyotik tedavisi gereklidir.

Tifo

Salmonella typhi'nin (Şekil 7a) neden olduğu, ağır Salmonella enfeksiyonlarının en şiddetli şekli "tifo" (enterik ateş) dur, Amerika Birleşik Devletleri'nde sık görülmemekle birlikte, salgınların tarihsel nedenlerinden biridir ve üçüncü dünya ülkelerinde hala bulunmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri'nde yılda yaklaşık 5,700 olgunun meydana geldiği tahmin edilmektedir. Çoğu olgu uluslararası seyahat edenlerde (% 75 kadar) görülür. Tifodan gelişmekte olan ülkelerde yaklaşık 21,5 milyon kişi her yıl etkilemektedir.

Organizma bir insan rezervuardan veya işme suları (sanitasyon koşulları yetersiz ise) veya kontamine gıda ile bulaşabilir. Başlangıçta bağırsak epiteli işgal edilir ve bu akut fazda, gastrointestinal semptomlar belirgindir. Organizmalar penetre (genellikle ilk hafta içinde) olur ve makrofajlarla yayılarak kan dolaşımına geçer. Tifo belirtileri arasında 103°-104°F (39°-40°) kadar ateş bulunur. Hasta kendisini zayıf hisseder, mide ağrısı, baş ağrısı ve/veya iştahsızlık olabilir. Bazı durumlarda, hastalarda düz gül renkli lekeler şeklinde (taş rose) (şekil 7b) döküntü bulunabilir. Tifo tanısında Salmonella typhi varlığının gösterilmesi açısından gaita kültürü veya kan kültürü gerçekleştirilir.

Sistemik bakteriyel enfeksiyonun tipik özellikleri görülür. Septisemi, genellikle organizmanın en son bulunduğu safra kesesine ulaşması ile, geçicidir. Organizmalar, birkaç hafta için bağırsak içine tekrar yayılmasıyla (ishal de dahil olmak üzere), gastroenterit tekrar belirmektedir. Vi (kapsül) antijeni tifo patogenezinde rol oynar. Genellikle, taşıyıcılık oluşabilir; bu durumda (örneğin gıda işleyicisi) bir kişi bir çok yayılmanın bir nedeni olabilir. Antibiyotik tedavisi esastır. Ne yazık ki, florokinolonlar dahil olmak üzere antibiyotiklere direnç artışının bir sonucu olarak vaka-ölüm oranlarında artışlar olabilir. Salgınlar ve yüksek endemik hastalık oranları Orta Asya Cumhuriyetleri, Hint yarımadası, Asya ve Pasifik Adaları arasında görülmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri'nde çoğu kişi tifoya karşı aşılı değildir ama tifonun yaygın bulunduğu bir ülkeye seyahat edenler tifoya karşı aşılanmayı düşünmelidir. Bir kapsül şeklinde ve ağızdan alınan Ty21a ve enjeksiyon yoluyla alınan ViCPS şeklinde adlandırılan mevcut iki aşı vardır. Her iki aşının birkaç yıl sonra rapel dozu gerekir.
 

Tifo için ek bilgi

Yersinia entercolitica

Yersinia entercolitica (Şekil 7c) enfeksiyonu (Yersiniosis) İskandinavya'da gastroenteritin (ana klinik belirti) önemli bir nedeni, başka yerlerde ve Amerika Birleşik Devletleri'nde de görülür. Organizmalar (genellikle sistemik yayılım olmadan) invazivdirler. Tipik enfeksiyon ishal, ateş ve karın ağrısı ile karakterizedir.

Y. enterocolitica enfeksiyonları en sık küçük çocuklarda görülür ki belirtileri şunlardır:

• ateş
• karın ağrısı
• ishal, genellikle kanlı

Bu belirtiler genellikle enfeksiyondan sonra 4 ila 7 gün gelişirler ve 1-3 hafta veya daha fazla sürebilir. Büyük çocuklarda ve erişkinlerde baskın belirtiler şunlardır:

• Sağ taraflı karın ağrısı (bu apandisitle karışıklığa yol açabilir)
• ateş

Bazı durumlarda, deri döküntüsü, eklem ağrıları ya da bakteriyemi dahil komplikasyonlar oluşabilir.
Y. enterocolitica nedeniyle oluşan komplike olmayan ishal vakaları genellikle antibiyotiksiz iyileşirler fakat, daha şiddetli veya komplike enfeksiyonları tedavi etmek için aminoglikozidler, doksisiklin, trimetoprim-sulfametoksazol, ya da florokinolon gibi antibiyotiklerin kullanımı önerilir.

Y. enterocolitica evcil hayvanların dışkısı ile kontamine su, süt veya et ürünlerinın yenmesi ile bulaşabilir. İzolasyonun da en iyi yöntem "soğuk" zenginleşme yöntemidir: buzdolabında diğerleri üreyemediği halde, bu organizma üreyebilir.
 

 

 

 

 

Yersinia pseudotuberculosis

Y. pseudotuberculosis neden olduğu hastalık Y. enterocolitica’ya benzer ama daha az şiddetli bir tabloya neden olur. Hastalık aşağıdaki bulgu ve belirtilerle karakterize edilir

• ateş
• mezenterik lenfadenit nedeniyle, apandisiti taklit eden akut karın ağrısı.

Sekonder semptomlar şunlardır

• eritema nodozum
• Reaktif artrit (Reiter Sendromu)

Salgınlar Kanada, Japonya, Finlandiya ve Rusya'da (diğerleri arasında) bildirilmiştir. Salgınların sadece birkaçında enfeksiyon vektörü veya kaynağı tespit edilebilmiştir. Marul ve havuç dahil yıkanmamış sebze ;enfeksiyon kaynağı olarak epidemiyolojik araştırmalarla suçlanmış olmakla birlikte kontaminasyon kaynağı tespit edilememiştir.
 

VİBRİO TÜRLERİ

Vibrio'nun birkaç türünün insan hastalığına neden olduğu bilinmektedir ve tahminen her yıl Amerika Birleşik Devletleri'nde 80.000 hasta, 500 hastaneye yatış ve 100 ölüm vardır.

Vibrio cholerae

Bunlar Gram-negatif basillerdir. Virgülle benzer şekilli, oksidaz pozitif, fakültatif anaerob'durlar. Vibrio türleri içinde en önemlisi kolera etkeni olan Vibrio cholerae'dır (Şekil 8).
Bu bakterilerin basit beslenme gereksinimleri vardır ve kolayca ürerler. V. cholerae enfekte kişilerin dışkısında bulunur ve eğer kanalizasyon kontral altına alınmazsa su sistemlerine yayılır. Organizma bu şekilde kirlenmiş içme suyu yoluyla bulaşır. Organizma, tatlı suda ve diğer vibriolar gibi tuzlu suda da hayatta kalabilir. Su kontaminasyonundan sonra gıdalar bulaşın başka bir yoludur. Bu nedenle, öncelikle üçüncü dünyanın bir hastalığıdır. Birleşik Devletler'de, nadir uluslararası seyahat yapanlarda (özellikle Afrika, Güneydoğu Asya veya Haiti bölgelerine) gözlenmekle birlikte, bazen deniz ürünleri yenmesinden sonra da görülmüştür. Bağırsaklara ulaşınca, organizma penetrasyon olmadan bağırsak epiteline tutunur. Mikrovilluslara yapışma patogenezinde önemli nedenlerdendir. Kolera toksini sonra salgılanır.

Koleragen (kolera toksin) kromosomal olarak kodlanmıştır ve iki alt birim (A ve B) bulunmaktadır. B alt birimi epitel hücre yüzeylerinde gangliosidler bağlanır ve A alt-biriminin hücreye alınmasını sağlar. B alt-birimi, A alt biriminin penetre olacağı bir hidrofobik kanal temin edebilir. A alt birimi bağırsak epitel hücre membranında bulunan adenilat siklazı aktive eden bir regülatör kompleksinin ADP-ribozilasyonunu katalize eder. Bu da, aşırı siklik AMP üretimini ve sonuçta bağırsak lümenine fazlaca iyonlar ve su salgılanmasını uyarır. Dehidrasyon ve (tedavi olmazsa) ölümle sonuçlanır. Bundan dolayı, sıvı replasmanı tedavinin en önemli bileşenidir. Antibiyotik tedavisi (tetrasiklin dahil) ayrıca kullanılmaktadır. Aşılama sadece kısmi bir etkisi vardır ama genellikle önerilir. En yaygın uluslararası seyahat edenler tarafından kullanılır.

Kolera genellikle akut, ishalli bir hastalıktır. Genellikle hafif veya asemptomatik olmakla birlikte, bazen çok şiddetli olabilir. Enfekte hastaların yaklaşık %5-10’unda ağır kolera gelişmektedir. Erken belirtileri (CDC) aşağıdaki şekilde vermiştir:

• bol sulu ishal, bazen "pirinç-suyu dışkı" olarak tarif edilir

• kusma

• hızlı kalp nabzı

• cildin elastikiyetinin kaybı

• Kuru mukoz membranlar

• düşük kan basıncı

• susuzluk

• kas krampları

• huzursuzluk veya sinirlilik

Bu tablo aşağıdaki sistemik hastalıklara yol açabilir:

• Akut böbrek yetmezliği

• ciddi elektrolit dengesizlikleri

• koma

Eğer tedavi edilmezse, ciddi dehidratasyon, hızla şok ve ölüme neden olabilir.

Yukarıda belirtildiği gibi, koleralı insanın ishalli dışkısı, büyük miktarda bulaşıcı bakteri içerir ve böylece çevreyi (örneğin su kaynaklarının ya da gıda gibi) kirletebilir ve eğer bunlar yutulursa dolayısıyla başkalarına bulaştırabilir. Gelişmiş sağlıklı temizlik koşulları koleranın yayılmasını önleyebilir. Çöp atıklarla temeastan, kontamine aletlerin uygun şekilde kullanımından ve kontamine olanlar dahil herhangi bir şeye dokunduktan sonra ellerin yıkanması en temel korunma yöntemidir.

Ciddi kolera vakalarında, CDC'nin önerileri:

• Oral ya da intravenöz hidrasyon kolera tedavinin temelidir.

• Hidrasyon ile birlikte, antibiyotik tedavisi ağır hastalar için tavsiye edilir. Özellikle ciddi veya orta derecede dehidrate ve rehidrasyon tedavisi sırasında büyük hacimlerde dışkı çıkarmaya devam hastalar için tavsiye edilir. Antibiyotik tedavisi aynı şekilde hastaneye yatırılan tüm hastalar için önerilir.

• Antibiyotik seçimlerinde yerel antibiyotik duyarlılık paternleri esas alınmalıdır. Ülkelerin çoğunda, doksisiklin yetişkinler için ilk basamak tedavi olarak tavsiye edilirken, azitromisin çocuklar ve hamile kadınlar için ilk basamak tedavi olarak tavsiye edilmektedir. Özellikle bir yaygın hastalık veya salgını sırasında çeşitli coğrafi bölgelerde izole edilen örneklerde antibiyotik duyarlılıkları düzenli testlerle izlenmelidir.

• Kılavuzların hiçbiri kolera profilaksisi için profilaktik olarak antibiyotik önermezler ve hepsi antibiyotiklerin agresif hidrasyon ile birlikte kullanılması gerektiğini vurgulamaktadırlar.

• Sağlık çalışanlarının eğitimi, yeterli malzeme güvencesi ve uygulamaların izlenmesi antibiyotiklerin kullanılmaması muafiyet için önemlidir.
  
   

Vibrio parahaemolyticus

Vibrio parahaemolyticus (şekil 9) vibriosis etkenidir ve genellikle çiğ deniz ürünleri (özellikle istiridye) yenmesiyle bulaşır. Birleşik Devletleri'nde her yıl tahminen 4500 vibriozis olgusu meydana gelir. Organizma tuzlu suda yaşayabilir ve insanlarda mide-bağırsak hastalıklarına neden olur. Vibrio parahaemolyticus Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da kıyı sularında yaşar, yaz aylarında tuzun yüksek konsantrasyonlarında (halofil olduğu için) iyi yetişir ve yüksek konsantrasyonlarda bulunur. Kanlı olmayan bir isha gözlenir ancak kolera gibi şiddetli değildir.

2013'de (şekil 9) ABD'de birkaç atlantik sahil kesiminde, kabuklu deniz ürünü yetiştiren alanlardan kaynaklanan, kabuklu deniz ürünleri tüketimi ile ilişkili Vibrio parahaemolyticus hastalıklarda bir artış olmuştur.

Vibriozis belirtileri şunlardır (CDC):

• sulu ishal

• sıklıkla karın krampları ile

• mide bulantısı

• kusma

• ateş ve titreme

Genellikle bu belirtiler bakterinin alımından sonra 24 saat içinde ortaya çıkar. Hastalık genellikle kendi kendini sınırlar ve 3 gün sürer. Şiddetli hastalık nadirdir ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha sık görülür. Açık yara, sıcak deniz suyuna maruz kaldığında V. parahaemolyticus’da deri enfeksiyonuna neden olabilir.

Tanı dışkı, yara veya kan kültürlerinden bakterinin izolasyonu ile gerçekleşir. Dışkıdan izolasyonu için tiyosülfat, sitrat, safra tuzları ve sükroz içeren seçici bir besiyerinin (TCBS ağar) kullanılması CDC tarafından tavsiye edilmektedir.

Genellikle tedavi gerekli değildir ve antibiyotik tedavisinin hastalığın şiddetini veya süresini azalttığına dair hiçbir kanıt yoktur. Hastanın ishal nedeniyle kaybettiği sıvıların yerine konması için bol su içmesi teşvik edilmelidir. Şiddetli veya uzun süreli hastalıklarda tetrasiklin veya ciprofloxicin gibi antibiyotikler kullanılabilir.
 

Vibrio vulnificus

Vibrio vulnificus (Şekil 9d) diğer tuz seven (halofil) bir bakteridir, vibriozis olgularının etkenlerindendir ve yine hastalık çiğ deniz ürünleri yenmesi veya kirlenmiş deniz suyu açık bir yara teması sonucu oluşmaktadır. Son bahsedilen durumda enfeksiyon ciltte tahrişe ve ülserasyona neden olabilir. 1988 ve 2006 yılları arasında, CDC, enfeksiyonların çoğunluğunun geliştiği körfez kıyısı devletlerden (meksika körfezine kıyısı olan eyaletler) dokuz yüzden fazla V. vulnificus enfeksiyonu raporu almıştır.

V. vulnificus ile enfeksiyon immun sistemi baskılanmamış kişilerde olabilir;

• kusma

• ishal

• karın ağrısı

Bağışıklığı baskılanmış kişiler özellikle kronik karaciğer hastalığı olanlarda V. vulnificus kan dolaşımına bulaşabilir (bakteriyemi) ve hayatı tehdit edici enfeksiyonlara neden olabilir. Bu durum şu belirtilerle karakterizedir:

• ateş ve titreme

• azalmış kan basıncı (septik şok)

• Cilt lezyonlarında kabarma

V. vulnificus kan dolaşımı enfeksiyonlarının yaklaşık yarısı ölümle sonuçlanır.

Tanı dışkı, yara veya kan kültürleri ile gerçekleştirilir.

V. vulnificus'dan şüpheleniliyorsa tedaviye hemen başlanmalıdır, çünkü antibiyotikler ve agresif yara tedavisi ile hayatta kalma arttırılabilir. Enfekte nekrotik doku debridmanı veya enfekte uzuv amputasyonu bazen gerekebilir. Doksisiklin ve sefalosporin kullanılabilir, diğer seçenekler arasında levofloksasin, siprofloksasin veya gatifloksasin gibi florokinolonlar vardır. Doksisiklin ve florokinolonların kontrendike olduğu çocuklarda, trimetoprim-sulfametoksazol ve bir aminoglikozid kombinasyonu ile tedavi edilebilir.
 

ANIMATION
Pathology of Cholera
© Alan House and Mike Hyman, Department of Microbiology, North Carolina State University, Raleigh, N.C. and The MicrobeLibrary

Şekil 8a; Vibrio cholerae. Leifson kamçı boya (dijital renklendirilmiştir). CDC / Dr. William A. Clark

Şekil 8b; Vibrio cholerae - Gram-negatif, fakültatif anaerobik, (Vibrio-şekilli) kavisli basil prokaryot; Asya kolerası nedenidir. © Dennis Kunkel Mikroskopi, Inc. izni ile kullanılmıştır

Şekil 9a; Vibrio parahaemolyticus - halofil, fakültatif anaerobik, deniz zehirlenmesi olarak da bilinen bir gıda kaynaklı hastalığa neden basil şekilli bakteri. Genellikle bu tür istiridye gibi çiğ veya az pişmiş deniz ürünlerinin yenmesi yoluyla bulaşır. Daha az yaygın olarak bu organizma, açık yara sıcak deniz suyuna maruz kaldığında, deride enfeksiyona neden olabilir. © Dennis Kunkel Mikroskopi, Inc. izni ile kullanılmıştır

Şekil 9b; Vibrio parahaemolyticus - halofil, fakültatif anaerobik, deniz zehirlenmesi olarak da bilinen bir gıda kaynaklı hastalığa neden basil şekilli bakteri. Genellikle bu tür istiridye gibi çiğ veya az pişmiş deniz ürünlerinin yenmesi yoluyla bulaşır. Daha az yaygın olarak bu organizma, açık yara sıcak deniz suyuna maruz kaldığında, deride enfeksiyona neden olabilir. © Dennis Kunkel Mikroskopi, Inc. izni ile kullanılmıştır

Şekil 9c; Amerika Birleşik Devletleri'nde, 2013 yılından itibaren, birkaç Atlantik sahil yetiştirme bölgelerinden kaynaklanan, kabuklu deniz tüketimi ile ilişkili Vibrio parahaemolyticus hastalıkları artışı
 

Şekil 9d; Vibrio vulnificus bakterilerinin skanging elektron mikrografı; Mag. 13184x CDC

Şekil 10b; Campylobacter jejuni bir enterik, kıvrık-çubuk prokaryot (bakteri) 'dir. Bu Campylobacteriosis'e neden olan bakteridir ve Birleşik Devletler'de ishal hastalıklarının en yaygın bakteriyel nedenlerinden biridir. Kolayca soğuk ya da sıcak havalarda koşullarında ölen nispeten kırılgan bir bakteridir. Kuşlar sadece taşıyıcıdırlar, çünkü onların vücut ısısı bakterinin sadece hayatta kalmasını sağlar. Çiğ veya az pişmiş kümes tavuğunun tüketilmesi, genellikle insanlarda enfeksiyon kaynağıdır. © Dennis Kunkel Mikroskopi, Inc. izni ile kullanılmıştır.

Bu iki grup Gram-negatif organizma, hem kavisli veya spiral şekilli hem de genetik ilişkilidir.

Campylobacter jejuni

Campylobacteriosis ABD'de ishale neden olan en yaygın bakteriyel hastalıklardan biridir. Her yıl 100.000 nüfus başına yaklaşık 14 olgu vardır. Ancak, birçok vaka teşhis edilmez ve yıllık 1,3 milyon üzerinde vaka olduğu tahmin edilmektedir. Enfeksiyonlar yaz aylarında kış aylarından çok daha sık görülür ve hastalık bebeklerde ve genç erişkinlerde yaşlı kişilerden daha sık ortaya çıkar. Erkelerde kadınlardan daha sık görülür. Campylobacteriosis nadiren ölümcüldür fakat Campylobacter enfeksiyonlarından her yıl ABD'de yaklaşık 76 ölüm meydana gelmektedir.

İnsan hastalığına en sık neden olan Campylobacter (Şekil 10) türü C. jejuni'dir. Organizma (sığır ve koyun dahil) birçok hayvan türlerinin bağırsaklarını enfekte eder ve düşüklerin önemli bir nedenidir. Süt ve et ürünleriyle insana bulaştırılır. Sulu ishal baskın ama dizanteri yaygındır. Organizma invazivdir ama genellikle Shigella'dan daha azdır. Kırıklık, ateş ve karın ağrısı diğer hastalık belirti ve bulgularıdır. Bakteriyemi vakaların küçük bir azında gözlenmektedir.

Bir dışkı örneğinin kültüründe bakteri üretilebilirse Campylobacter enfeksiyonu tanısı konur. Organizma mikroaerofiliktir ve 42C en iyi ürer. Sıklıkla selektif besiyeri kullanılarak, bu koşullar altında izole edilir. Antibiyotikler ile tedavi edilebilir, ancak, genellikle kendini sınırlayan bir hastalıktır. Hastalara ishal devam ettiği sürece gibi ekstra sıvı vermek gerekir. Antibiyotikler sadece ağır hastalık ya da ağır hastalığı için yüksek risk altında olanlarda tedavide kullanılır. Risk altındakiler içinde, ilaçlar ya da diğer hastalıklar nedeniyle bağışıklık sistemleri zayıflamış olanlar yer almaktadır. Genel olarak bu enfeksiyonların tedavisi için, azitromisin ve florokinolonlar (örneğin siprofloksasin), kullanılabilir, ancak florokinolonlara direnç yaygındır.
Campylobacteriosis'de bazen uzun süreli sekeller olabilir. Bunlar;

• Arthrit

• Guillain-Barre sendromu. Bu sendrom ishalli hastalıktan (Campylobacteriosis) birkaç hafta sonra başlayan ve vücudun sinirleri etkileyen nadir bir hastalıktır. Bağışıklık sistemi tarafından vücudun sinir sistemi üzerine bir atak ile ortaya çıkmaktadır. Bir kaç hafta süreli geçici motor felç'e neden olabilir. Bu sendrom yoğun tıbbi bakım gerektirir. Her 1000 Campylobacter hastalığı başına, bir tek Guillain-Barre sendromu görüldüğü (neden olduğu) tahmin edilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri'nde Guillain-Barre sendromu olguların %40 kadarı Campylobacteriosisden kaynaklanabilir.
   

Guillain-Barrè Sendromu

 

Helicobacter pylori

Helicobacter pylori (Şekil 11) son birkaç yıl içinde, mide ülserlerinin önemli nedeni olarak kabul edilmiştir. Organizma insanın mide mukozası içinde ve üzerinde kronik olarak yaşıyor. Kültür tanı için tercih edilen bir yöntemdir, ancak bu yöntemle vakaların birçoğu kaçırılabilir. Organizma karakteristik olarak amonyak ve karbon dioksit üreten bir üreaz üretir. Üreazın tesbiti ve izole edilmesi bu organizmanın belirlenmesinde yardımcı olur. Üreaz, doğrudan endoskopi sırasında alınan mukoza örneklerinde tespit edilebilecek kadar çok miktarlarda üretilmektedir. Alternatif olarak, 13C veya 14C la işaretli ürenin oral olarak alınmasından sonra nefeste etiketli CO2 tespit edilebilir. Amonyak üretimi (yerel mide asidi nötralize ettiği için) patogenezde bir faktördür. Antibiyotik tedavisi organizmayı ortadan kaldırır, peptik ülseri iyileştirir ve nükslerini de genellikle önler.
 

SONUÇ

Sıhhi önlemlerin temelinde, suların kanalizasyon ile kirlenmesini önlemek ve su teminini korumak gelmektedir. Bu yaşamı tehdit eden patojenler (örneğin kolera ve tifo) ile salgınlar günümüzde nadiren batı ülkelerinde görülmektedir, ancak üçüncü dünya ülkelerinde yaygın görülen başlıca salgın nedenidirler. Diğer daha az ciddi hastalık nedeni olanlar (örneğin Salmonella, EHEC), kirlenmiş hayvansal ürünlerin yemesinin yaygın olması nedeniyle hala daha az kontrol altındadırlar. Bunun yanında insanın kesin konağı olduğu Shigella'nın ortadan kaldırması gelecekte daha zor olabilecektir. Aşılama nadiren kullanılır ve hatta, atık su arıtma sisteminin iyileştirilmesiyle karşılaştırıldığında pahalı bir yoldur. Şiddetli ishallerde sıvı replasmanı esastır. Antibiyotik tedavisi şiddetli lokal enfeksiyonlarda ve her zaman sistemik hastalıkta kullanılmalıdır.
 

  Şekil 11a; Helicobacter pylori elektron mikroskop; titiz mikroaerofil; EM gösterilen tipik sarmal şekil; Kronik gastrit, peptik ülser ve mide kanseri etkeni. Görüntü organizmanın sarmal morfolojisi tanımlamak için kullanılabilir. Ortalama boyutu: 1 mikron ile 2-5 mikron 1micron. Organizma büyümenin log fazındadır. © Cindy R. Deloney, Chicago Loyola Üniversitesi, Chicago, Illinois ve MicrobeLibrary

Şekil 11b; Helicobacter pylori - Gram-negatif, spiralden pleomorfige kadar değişen, spiral çubuk prokaryot. Bakterinin sonunda minik flagella'nın sayesinde hareket edebilir. H. pylori'nin birçok suşları vardır ve onlar insan hastalığına neden olmasıyla ayırt edilir. H. pylori enfeksiyonu, kronik yüzeysel gastritin ana nedenidir, bununla birlikte mide ve duodenum ülseri ile ilişkilidir. Gastrik epitel hücrelerinin (mide mukozası) arasındaki ara yüzeyde yaşamaktadırlar. Genellikle epitel hücreleri birleşme yerlerinde kümeler yaparlar. © Dennis Kunkel Mikroskopi, Inc. izni ile kullanılmıştır.

 Şekil 11c; Helicobacter pylori - Gram-negatif, spiralden pleomorfiğe kadar değişen, spiral çubuk prokaryot. © Dennis Kunkel Mikroskopi, Inc. izni ile kullanılmıştır.
 

Mikrobiyoloji ve İmmünoloji On-line Kitabı Bakteriyoloji Bölümüne dön

This page last changed on Monday, February 29, 2016
Page maintained by Richard Hunt