ANGLISHT

MIKOLOGJIA – KAPITULLI V  

FUNGJET FILAMENTOZE

Dr. Arthur Di Salvo
Emeritus Director of Laboratories
Nevada Department of Public Health
Reno
Nevada

Përktheu:
Dr Lul Raka
Asistent i Mikrobiologjisë në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Prishtinës dhe Mikrobiolog në Departamentin e Mikrobiologjisë të Institutit Kombëtar të Shëndetësisë Publike të Kosovës- Prishtinë, Kosovë
 

E-MAIL DR LUL RAKA

Universiteti i Prishtinës

Kromoblastomikoza është infeksion i lokalizuar kronik i indeve nënlëkurore që shkaktohet nga disa lloje të fungjeve të grupit Dematiaceous. Tre agjensët më të shpeshtë janë: 

1. Fonsecaea pedrosoi (figura 1)

2. Cladosporium carrionii (figura 2 and 4)

3. Phialophora verrucosa (figura 3)

Këto fungje që njihen me emra të ndryshëm janë saprofite dhe ndodhen në tokë dhe në vegjetacionin e kalbur. Portë hyrëse e këtyre fungjeve zakonisht është trauma. Lezionet janë nënlëkurore, kurse sipërfaqja e lezionit mund të jetë e rrafshtë apo verrukoze. Lezionet zhvillohen për disa vjet. Këto mikroorganizma quhen fungje dematiake, sepse ato kanë ngjyrë të zezë në murin qelizor të miceliumeve (në kulturë dhe në inde). Në brendi të indeve, këto fungje krijojnë truptha sklerotizues (forma riprodhuese që ndahen me fizion) dhe reaksion granulomatoz. Shkaktarët etiologjikë të kromobllastomikozës janë fungje të septuara sikur mykrra, janë degëzuese, me pigmentim të errët dhe prodhojnë trajtat aseksuale të quajtura konidie. Këto dallohen në kulturë sipas formës dhe formimit të konidieve. Ndodhen kudo në natyrë, por kanë shpërndarje më të theksuar në vendet me klimë të ngrohtë. Melanina që ndodhet në kuadër të pigmentit të fungjeve mund të jetë faktor virulent. Në trajtimin e këtyre infeksioneve, terapia nuk është aq efikase. Nganjëherë, ekscizioni dhe nxehtësia lokale mund të kenë efekt. Flucitozina (5-FC), tiabendazoli, dhe itrakonazoli, po ashtu përdoren për trajtimin dhe kontrollin e kësaj sëmundjeje. Testet serologjike nuk kanë ndonjë ndihmesë në diagnozë.

Figura 4
Kultura e Cladosporium carrionii, pas rritjes 4 javëshe. C. carrionii shkakton kromobllastomikozë dhe haset kryesisht në zonat tropikale dhe subtropikale. CDC/Dr. Lucille K. Georg
 

 Figura 6.
 Mycetoma me prani të  geotrihiumit   © Bristol Biomedical Image Archive. Me leje

MICETOMA (Maduromikoza)

Micetomat (tumorët fungjikë) janë po ashtu infeksione kronike nënlëkurore (figura 5). Këto quhen micetoma eumikotike (tumorët e shkaktuar nga fungjet e vërteta) për dallim nga ato që shkaktohen nga aktinomictetet (figura 6). Këta tumorë shpesh invadojnë eshtrat. Diagnoza etiologjike e këtyre ndryshimeve është esenciale në menaxhimin klinik të pacientit, sepse në këto raste prognoza dhe terapia ndryshojnë dukshëm. Veçoritë e micetomës janë:

1.       tumori - ënjtja

2.       granulat - që kanë ngjyra të ndryshme ( të bardhë, kafe, të verdhë, të zezë) dhe

3.       traktet sinusale drenuese.

Tre shkaktarët më të shpeshtë etiologjikë janë:

1. Madurella mycetomatis (figura 7 dhe 8)

2. *Exophiala jeanselmei (figura 9)

3. *Pseudallescheria boydii (figura 10 dhe 11)

* Janë më të shpeshtë në SHBA. Këto mikroorganizma hasen në tokë, andaj infeksionet vërehen kryesisht në këmbë.

 Për diagnozën mikrobiologjike dërgohen këto mostra klinike:

1. qelbi- me granula;

2. indet – për ekzaminim histologjik.

Në diagnozën e micetomës ndihmesë të konsiderueshme japin ngjyra, madhësia dhe pamja e granulave. Agjensët e micetomës janë fungje filamentoze që kërkojnë 7-10 ditë për të dhënë rritje në terrenet ushqyese dhe pastaj edhe disa ditë për diagnozë specifike. Këto fungje identifikohen përmes morfologjisë së kolonive, konidieve dhe reaksioneve biokimike. Nënllojet e fungjeve nuk mund të dallohen në seksionet histopatologjike të indeve. Mjekimi është i vështirë, por nganjëherë ketokonazaoli dhe itrakonazoli kanë treguar efikasitet terapeutik.
 

Figura 9.
Konidioforet e fungut Exophiala jeanselmei. Exophiala jeanselmei, është një fung patogjen për njeriun. Manifestimet klinike përfshijnë micetomën, infeksionet e lokalizuara lëkurore, cistat nënlëkurore, endokarditin, përfshirjen cerebrale dhe infeksionet sistemike. CDC/Dr. Libero Ajello.

Figura 11.
Micetoma eumikotike nga fungu Pseudallescheria boydii. Pseudallescheria boydii është shkaktari më i shpeshtë i eumicetomës në SHBA. Sëmundja është kronike me prekje të lëkurës dhe pjesës nënlëkurore. Lokalizimi më i shpeshtë i lezionit është këmba. CDC/Dr. Hardin
 

Figura 13.
 Ndryshimet histopatologjike në valvulën e zemrës nga zigomikoza e shkaktuar prej Mucor pusillus. Në ngjyrosjen me metenaminë argjendi mund të vërehen elemente fungale të shoqëruara me zigomikozë përfshirë hifet e septuara dhe ishujt e inflamimit kronik granulomatoz. CDC/Dr. Libero Ajello

ZIGOMIKOZA 

Zigomikoza, po ashtu, njihet edhe si mukormikozë dhe fikomikozë. Zigomikoza është një inflamim akut i indeve të buta që zakonisht përcillet me invazion fungal të enëve të gjakut. Kjo sëmundje fatale dhe rapide mund të shkaktohet nga disa specie që I përkasin kësaj klase të fungjeve. Zigomicetet, sikurse kandidat, janë të kudondodhura dhe rrallë shkaktojnë sëmundje në personat imunokompetent. Disa faktorë predispozues që rrisin ndjeshmërinë ndaj infeksionit me këto mikroorganizma janë: diabeti, djegiet e sipërfaqeve të mëdha trupore, imunosupresioni ose përdorimi i drogave injektuese.

Tri gjinitë më të shpeshta etiologjike janë:

1. Rhizopus species (figura 12)

2. Mucor species (figura 13)

3. Absidia species

Veçoritë: përhapje e gjerë në natyrë, zakonisht në tokë, mbeturina organike, perime të prishura në frigorifer dhe në bukën e mykur. Të shpeshta janë infeksionet rinocerebrale. Kjo sëmundje vërehet kryesisht te pacientët që kanë diabet të pakontrolluar. Një shembull tipik i këtij infeksioni mund të vërehet te pacientët me diabet të pakontrolluar që vijnë në emergjencë (mund të jenë komatozë, varësisht nga gjendja e diabetit) dhe kanë një rritje në formë pambuku në pjesën e sipërme të gojës ose në hundë. Këto janë hifet e fungjeve. Nëse nuk trajtohet, pacienti mund të vdesë brenda disa orëve apo ditëve. Çka duhet bërë te ky pacient? Para se të jepet amfotericina, doemos duhet kontrolluar statusi i diabetit.

Këto fungje kanë prirje për t’i invaduar enët e gjakut (sidomos arteriet) dhe t’u futur në tru përmes enëve të gjakut apo përmes pllakës kribroze. Kjo është arsyeja që ato shkaktojnë shumë shpejt vdekjen.

Kultura: Myk i bardhë që rritet në mënyrë rapide brenda 24 - 48 orësh. Me kalimin e kohës dhe pas formimit të sporangiumeve, kolonitë marrin ngjyrë gri të mbyllët. Sporangiumet përmbajnë spore të errëta. Miceliumi është i gjerë (10-15 mikronë), në trajtë shiriti dhe i paseptuar (koenocitet). Kjo dukje vërehet qartë edhe në seksionet e indeve. Identifikimi diagnostik bëhet në bazë të morfologjisë së kulturës.

Në trajtimin e kësaj sëmundjeje bëhet debridimi dhe dhënia e amfotericinës. 

Në diagnozën e sëmundjes ekziston edhe një test i imunodifuzionit, por mjeku nuk mund të presë këtë rezultat sepse kërkohet intervenim i shpejtë. Diagnoza dhe terapia duhet të jenë të menjëhershme dhe bazohen kryesisht në vështrimin klinik.

Konidioforet e fungut Aspergillus flavus. Aspergillus spp. janë fungje filamentoze, kosmopolite që ndodhen kudo në natyrë. Zakonisht janë fungjet më të shpeshta filamentoze në infeksionet invazive. CDC/Dr. Libero Ajello

  Ekzaminim radiologjik që tregon aspergilozën me aspergillomë, ose topth i fungut në lobin e sipërm të mushkërisë së djathtë. Sëmundjet e mushkërive mund t’i dëmtojnë ato duke krijuar kaverna, që mund të predisponojnë për shfaqjen e aspergillomës. Mandej ky fung mund të lirojë prodhime toksike dhe alergjike që e keqësojnë gjendjen e pacientit. CDC/M. Renz

ASPERGILLOZA 

Aspergillet japin një shumëllojshmëri sëmundjesh. Ato ndodhen kudo në natyrë dhe luajnë rol të rëndësishëm në zbërthimin dhe kompozimin e bimëve. Sikurse kandidat dhe zigomicetet, edhe këto fungje rrallëherë infektojnë strehuesin që ka imunitet normal. Ky fung ndodhet në tokë, ushqim e sisteme të ajrit të kondicionuar. Madje, Aspergillet mund të rriten edhe në brendi të dezinfektantëve. Ekzistojnë më shumë se 100 lloje të Aspergilleve. Përfaqësuesit më të shpeshtë të aspergillozës në SHBA janë:

1.  Aspergillus fumigatus

2.  Aspergillus niger

3.  Aspergillus flavus

Ekzitojnë tri forma klinike të aspergillozës së mushkërive:

1. Alergjike – mbindjeshmëri ndaj mikroorganizmit. Simptomet mund të ndryshojnë prej distresit mesatar respirator e deri në fibrozën alveolare.

2. Invazion agresiv i indeve. Parimisht është sëmundje e mushkërive, por aspergillet mund të përhapen në cilindo organ. Ato mund të shkaktojnë endokardit, osteomielit, otomikozë dhe lezione lëkurore.

3. Topthi fungal - shihet në kavitetet e vjetra të pacientëve me tuberkulozë. Kjo vërehet lehtë me anë të ekzaminimit radiologjik, sepse lezionet (aktualisht koloni të mykrave që rriten në zgavërr) kanë formën e gjysmëhënës (rritja në formë gjysmëhëne). Pacienti mund të ekspektorojë elemente fungale sepse ato shpesh mund t’i invadojnë bronket. Nganjëherë në këlbazë mund të vërehen vargje të konidieve.

Kultura: aspergillet kërkojnë 1-3 javë për të dhënë rritje në terrenet kultivuese. Kolonitë në fillim janë si një micelium i dendur me ngjyrë të bardhë, që më vonë merr ngjyra të ndryshme (sipas llojit të fungut bazuar në ngjyrën e konidieve). Hifet janë degëzuese dhe të septuara. Nënllojet e ndryshme dallohen në bazë të formimit të sporeve si dhe ngjyrës, formës dhe pamjes së jashtme.

Histopatologjia: Hifet e septuara janë të gjera dhe formojnë degëzime dihotome, d.m.th. një hife degëzohet në dy hife çifte dhe pastaj në të njejtën mënyrë vazhdon degëzimi i miceliumit.

Serologjia: ekziston një test i shkëlqyeshëm serologjik për diagnozën e aspergillozës (testi i imunodifuzionit). Prania e tri apo më shumë vijave zakonisht indikon prognozën e rëndë-invazionin e indeve.

Terapia: Itraconazol dhe Amfotericinë B.
 

Mushkëritë: Hifet e Aspergillus në pneumoninë fungale © Bristol Biomedical Image Archive. Me leje

  Aspergilloza e hundës © Bristol Biomedical Image Archive. Me leje
 

Kthehu në seksionin e Mikologjisë të Mikrobiologjia dhe Imunologjia On-line

faqja së fundi e ndërruar në  Sunday, February 15, 2015
faqja mbahet nga  Richard Hunt